"Sefil Dersimliler G�� Edilecek"

Ba?bakanl?k Devlet Ar?ivleri Genel M?d?rl??? taraf?ndan, ge?en hafta gizlili?i kald?r?lan Dersim belgeleri aras?nda ?nemli bilgiler yer al?yor. Belgeler, Dersim'de ger?ekle?tirilen operasyonlardan sonra nas?l bir iskan politikas? d?zenlendi?ini g?zler ?n?ne seriyor.

Operasyon sonras?, 4. Umumi M?fetti?i General Abdullah Alpdo?an'a, S?hhat Vekili Dr. H. Alata? taraf?ndan yaz?lan bir raporda, Dersimliler i?in yap?lacak iskan?n, Cumhurba?kan? Mustafa Kemal Atat?rk'?n Tunceli'ye yapt??? ziyaret s?ras?nda ald??? kararlar neticesinde ?ekillendi?i ifade ediliyor.

Belgede yer alan bilgilere g?re, Dersimlilerin "toplu ve medeni ya?ay??a kat?lamad???" belirtilerek halk?n "T?rkiye'nin ziraat, maden ve end?stri m?nt?kalar?na nakil ve iskanlar?n?n uygun g?r?ld???" kaydediliyor. ?skan i?in uygun g?r?len ?ehirler ise Zonguldak ve Erzincan. Erzincan'a, sevk edilecek Dersimliler i?in kurulacak k?ylerin 30 kilometre ?evresinde bulunan y?re halk?n?n soy, dil, din ve nas?l bir k?lt?re sahip olduklar?n?n tespitinin yap?lmas? emrediliyor.

"SEF?L VE BEDBAHT B?R HAYAT YA?AYAN DERS?M HALKI"

S?hhat Vekili Dr. H. Alata? taraf?ndan yaz?lan raporlarda, iskan politikas?n?n detaylar?na ili?kin bilgiler de yer al?yor. Ayr?ca raporlarda, Dersim halk?ndan "??plak kayalar i?inde sefil ve bedbaht bir hayat s?rmekten ba?ka nasibi olmayan halk." diye bahsediliyor.

"Dersimlilerin bundan sonra ayn? vaziyette b?rak?lmamas?na karar verilmi?tir." denilen belgede, Tunceli'de sosyal ve medeni merkez olma kabiliyetinde bulunan yerlerin var oldu?una da dikkat ?ekiliyor. B?lgelerin tatbik edilerek, toplu ve medeni ya?ay??a kat?lamayan bir k?s?m halk?n varl???ndan bahsedilen raporda, Dersim halk? i?in "Orada b?rakarak k?lli masraf ve emek sarf etmek yerine; memleketin ziraat, maden ve end?stri m?nt?kalar?na nakil ve iskanlar? daha uygun g?r?lm??t?r." deniliyor.

Nakle tabi tutulmas? gerekenlerin soy ve dillerine g?re hane n?fuslar?n?n tespit edilmesi emredilen raporda, iskan ?ncesi t?m istatistiklerin de yap?lmas? emrediliyor. ?statistiki raporlarda ka? hayvan oldu?u, ka? millet oldu?u, hangi diller konu?uldu?u gibi bilgilerin yer almas? isteniyor.

Belgede, iskan m?nt?kas? i?in ise uygun g?r?len ?ehirler, "Maden i?in Zonguldak, ziraat i?in Erzincan" b?lgesi olarak tespit edilmi?. Naklin zaman ve tarz? icra ve tatbikinin ayr?ca yaz?laca?? dile getirilen belgede, naklin 2048 numaral? kanunun 4. maddelerine istinaden yap?laca?? belirtiliyor.

DERS?ML?LER?N ?ALI?TIRILMAK ?ZERE NAK?LLER?NE...

S?hhat Vekili Dr. H. Alata? taraf?ndan Zonguldak Valili?i'ne yaz?lan ba?ka bir belgede ise Atat?rk'?n Tunceli'deki seyahatlerindeki g?zlemleri neticesinde, Dersim halk?n?n da?lar aras?nda s?k??t???, tek t?k ziyarete elveri?li vadilerin bu m?nt?kadaki halk? ge?indirmeyece?i anla??ld??? belirtiliyor. Bu gerek?e ile Tunceli halk?n?n nakillerinden ba?ka ?aresinin kalmad??? kaydediliyor:

"Bu halk?n, Erzincan b?lgesine ve end?stri sahas?nda ?al??t?r?lmak ve vilayetiniz (Zonguldak) dahilindeki maden ocaklar?nda ?al??t?r?lmak ?zere maden sahalar?na yak?n b?lgelere nakil ve iskanlar? uygun g?r?lm??t?r. Nakledilenler i?in m?stakil evler, nakillerinden ?nce yap?lacakt?r. Bunlar?n nakillerini ve yerle?tirilmelerine m?teakip maden ocaklar?nda ?al??t?r?larak hayatlar?n? kazanmalar? istenilmi?tir. Maden ocaklar? dahilinde nakil ve iskanlar?na m?nasip yerlerin ?imdiden tespitini ve gerek yeniden k?y kurmak gerekse mevcut k?ylere ilave suretiyle tesis edilecek iskan ve mahallelerin bu gayeye g?re tetkikini ve bu iskana ait ayr?nt?l? bir haritan?n tanzimi ile g?nderilmesin, evlerin mahalli ihtiyaca uygun bir surette in?aas? istenildi?inden bu ?artlar iki oda, bir hol ve helay? m??temil bir ev plan? yapt?r?l?p ke?fi ile beraber vekalete yollans?n. ?n?aata ait malzemenin ve bilhassa kerestenin ne suretle temin edilece?inin ve k?lliyetli miktarda yap?lacak bu in?aat i?in usta amelelerin temin ve tedarikinin m?mk?n olup olmad???n?n bu husustaki m?tealalar?n?n acele bildirilmesini rica ederim. Vilayetiniz dahiline yerle?tirilecek olanlar?n hakiki miktar ve n?fuslar? ve in?a edilecek ev aletleri ayr?ca bildirildi?inden yap?lacak tahkikat?n bu sahalar?n bu bak?mlara g?re azami iskan kanununa g?re yap?lmas? gerekiyor."

YERL? N?FUSUN SOY, D?L, K?LT?R TESP?T?N? YAPIN

S?hhat Vekili Dr. H. Alata? taraf?ndan, 8 Aral?k 1939'da yaz?lan bir ba?ka rapor da Erzincan Valili?i'ne g?nderilmi?. Erzincan Valili?i'ne yaz?lan bu belgede de Zonguldak Valili?i gibi benzer taleplerde bulunuluyor. "Nakledilecek halktan, Erzincan b?lgesine sevk edilenler de muvaf?k g?r?lm??t?r." denilen raporda, nakillerden ?nce b?lgede evlerin in?a edilece?i alet ve hayvanlar?n nakillerden evvel ger?ekle?ece?i bildiriliyor. Erzincan b?lgesine yap?lacak iskanlar?n, ziraate elveri?li topraklar ?zerine olmas? gerekti?i ifade edile belgede ?unlar yer al?yor:

"Mevcut k?ylere ilave suretiyle iskan yap?lmas? icap eden yerler ile kurulacak k?ylere yak?n 30 kilometre ?evresindeki yerli halk n?fusunun soy dil ve k?lt?rlerinin tespiti, evlerin mahalli ihtiyaca uygun bir surette in?aas? iki oda, bir hol ve ah?r? kapsayacak ?ekilde bir ev plan? yap?lmas? i?in gerekli malzemelerin temin ve tedarikinin m?mk?n olup olmad??? ve bu konuda acilen bilgilendirilmemi rica ederim. Verilecek arazi 2500 say?l? kanunun 17 maddesine ba?l? toprak cetvelindeki kadar olacakt?r."
(Cihan Haber Ajans?) 13.01.2012 10:57 [3264057]


yakamoz05